Nét độc đáo trong trang trí nhà ở của các vùng dân tộc
Tủ Bếp Đức Dương giới thiêụ Nét độc đáo trong trang trí nội thất nhà ở của dân tộc Cơtu:
Di sản kiến trúc cổ truyền của dân tộc Cơtu rất đa dạng, phong phú với nhiều loại hình nhà cửa như nhà sàn để cư trú, nhà làng, nhà mồ, nhà giữ rẫy, kho lúa… dùng vật liệu gỗ và tranh, tre, nứa, lá… Ngoài ra, đúng là họ còn có một kiểu lều được làm bằng vải thổ cẩm do chính đồng bào dệt nên. Túp lều đó thường được dựng lên bên cạnh ngôi nhà làng (nhà gươl) trong các lễ hội lớn của cộng đồng, đặc biệt là lễ hội có ăn trâu (tắc t’rí). Vì nhà gươl luôn đông đúc, chật chội, là nơi tổ chức uống rượu, vui chơi của những đàn ông, thanh niên trong làng, nên người ta dựng lều bên ngoài để tiến hành các lễ nghi cúng bái thần linh.
Nói túp lều làm bằng vải, nhưng chính xác là khung sườn của nó được làm bằng tre, nứa rồi phủ vải trên trên mái và che chắn hai bên và đằng sau. Chi tiết kiến trúc nội thất quan trọng nhất là cái sàn cách mặt đất khoảng 80cm. Tùy theo điều kiện và quy mô của buổi lễ mà người ta có thể dựng lều to hay nhỏ. Lều to thì cao hơn đầu người lớn, được làm nên bởi nhiều tấm aduôn, tấm htút kết nối với nhau, có mái, có nóc hẳn hoi, có cây cọc chống đỡ, có tấm vải che ngang trang trí “mặt tiền”. Lều nhỏ chỉ ngang với đầu người, được làm từ một vài tấm vải, che chắn đơn sơ.
Trong lều đặt các lễ vật để cúng tế thần linh. Lễ vật gồm gà luộc, đầu heo, cá suối, bánh nếp, gạo, muối… Người Cơtu tin rằng túp lều này chính là ngôi nhà, nơi trú ngụ của các vị thần linh khi đến dự lễ hội với đồng bào. Lều càng đẹp thì thần linh làng hài lòng. Trong lễ bỏ mả (têng ping), đồng bào cũng làm cái lều nhỏ (halâu bhui) phía trên lợp bằng vải và những tấm chăn thổ cẩm để làm nơi hành lễ.
Cần nói thêm: Từ bao đời nay, việc trồng bông dệt vải luôn gắn bó với cuộc sống của đồng bào Cơtu. Nhờ nghề dệt phát triển, họ làm ra nhiều bộ trang phục riêng biệt, độc đáo và nhiều sản phẩm khác mà tiêu biểu là tấm dồ – tấm lớn thì gọi là aduông, tấm nhỏ gọi là htút. Đây là những miếng vải dài và rộng, dùng để làm chăn, mền, xà lùng, tấm choàng…, hoặc dùng để trang trí trong nhà gươl hay nhà ở. Trong nhà gươl, những tấm thổ cẩm căng ra làm bức rèm buông xuống theo các vách nhà hay che trên trần nhà để trang trí, làm đẹp cho không gian lễ hội, tạo cảm giác hưng phấn cho người dự hội. Trong từng gia đình, gia chủ thường căng những tấm vải dài và đẹp ở khu vực trang trọng nhất trong nhà để tỏ lòng mến khách và chứng tỏ sự khá giả, sang trọng.
Tấm dồ được xem như vật dụng quý trong nhà, một tấm có thể đổi được một con trâu lớn. Nó là lễ vật dẫn cưới không thể thiếu bên cạnh các đồ trang sức đắt tiền và là quà tặng cho bà con, người thân, sui gia. Sản phẩm này được phụ nữ Cơtu dệt rất công phu, với rất nhiều tâm huyết và chỉ những người có tay nghề thật cao mới có khả năng dệt được. Phải tốn công vì cách thức trang trí, bố cục hoa văn trên đó khác với trang trí trên váy, khố, áo; người thợ dệt phải chọn những đồ án tiêu biểu, đẹp mắt nhất để trang trí cho tấm dồ.
Nét độc đáo trong trang trí nhà ở của các vùng dân tộc